Büyük Haber! Süpernova Keşfi

Bundan önceki yazılarımdan birinde bahsettiğim üzere NASA beklenen açıklamasını yaptı ve bu açıklama gerçekten ses getireceğe benziyor. Galaksimiz Samanyolu'ndaki en genç supernova keşfedildi!

Chandra X-Işını Teleskobu ve NRO'nun VLA(Very Large Array) radyo teleskopları ile yapılan gözlemlerde, bundan 140 yıl önce patladığı belirtilen yıldızın kalıntıları gözlendi. Bunun öncesinde galaksimizde gözlenen en son supernova(yıldız patlaması) 1640 yılında Cassiopeia A supernovasıydı. Yapılan keşifle birlikte, galaksimizdeki supernova oluşumlarının dinamiği hakkında bir çok bilgi elde edilecek.

Supernova'nın 1985 yılında VLA tarafından gözlemi(solda) ve 2007 yılında Chandra'nın gözlemi patlamanın kalıntılarının yayılım hızını açıkça gösteriyor(Resmin büyük hali için tıklayınız - Kaynak NASA)

Bahsi geçen supernova 140 yıl önce görünür ışıkta gözlenememişti çünkü konumu galaksimizin merkezine çok yakın ve çok kalın gaz ve toz bulutlarının arkasına gizlenmiş durumda. Bu yüzden bilinen supernovaların parlaklıklarından tirilyonlarca kez daha az parlak. Buna rağmen G1.9+0.3 olarak adlandırılan supernova X-ışını ve radyo dalgaları ölçümlerinde detaylı bilgiler sunuyor.

Astronomlar gozlemlerinde istatiksel verilere göre her galakside 100 yılda yaklaşık 3 supernovaya rastlıyorlar. Fakat Samanyolu'nda yakın zamanlarda her hangi bir supernova gözlenmemesi kafaları karıştırıyor, galaksimizeki yıldız evriminin gözlenen galaksilerden farklı olup olmadığı sorgulanıyordu.

Turuncu ile belirtilmiş 2000 yıl içinde gerçekleşmiş supernovalar ve yeni keşfedilen G1.9+0.3'nin konumu. Supernovanın tam uzaklığı bilinmiyor fakat bize göre açısı biliniyor.( Resmin büyük hali için tıklayınız - Kaynak NASA)

Araştırmayı yöneten Kuzey Carolina Eyalet Universitesi'nden Stephen Reynolds "Diğer galaksilerde bir çok supernovalar gözlüyoruz, fakat bu kadar sönük olduklarında kendi kozmik arka bahçemizdeki bir patlamayı bile gözden kaçırabiliyoruz. Patlama görünür spektrumun tersine X-Işını ve radyo spektrumunda çok parlak ve bizler de onlarca yıl üzerinde çalışabileceğiz."

VLA'de araştırmayı yöneten Cambridge Üniversite'sinden David Green "Süpernovalar hakkında tahminler doğruysa Cassiopeia A'dan daha genç yaklaşık 10 supernova var. Bu araştırmayla sonunda bir tanesini bulduk gibi görünüyor" diye açıkladı.

Galaksi merkezimiz G1.9+0.3 supernova'nın konumu(görünür ışık) (Resmin büyük hali için tıklayınız - Kaynak NASA)

G1.9+0.3'nin takibi 1985 yılında VLA'de başladı fakat bu araştırmalarda bu supernova kalıntısının 400 ile 1000 yıl öncesinde patlamış bir yıldıza ait olduğu düşünülüyordu. 22 yıl sonra Chandra'nın ölçümleriyle supernova kalıntısının 1985'den beri %16 büyüdüğü gözlendi ve böylece supernovanın düşünüldüğünden çok daha genç olduğu ortaya çıktı. Elde edilen veriler VLA tarafından yeni yapılan ölçümlerdeki bulgularla birleştirilerek supernovanın günümüzden 140 yıl önce oluştuğu hesaplandı.

Yeni bir supernova keşfi galaksimizdeki yıldızların yaşamları ve ölümlerinde püskürttükleri gazlar, ağır elementler ve yüksek ısılar göz önüne alındığında dikkatleri üzerine çeken bir konu. Bu patlama yeni yıldızların doğumlarını da tetikleyebilir. Supernova'nın gerisinde bir karadelik ya da nötron yıldızı bıraktığı düşünülüyor.

Bilim adamları bulguları yıldızın patladığı yer ile ilgili bilgi almak için de kullanacaklar. Supernovanın galaksimizin merkezindeki çok büyük karadeliğin etkisinde yoğun bir bölge içinde bulunduğu belirtiliyor.

Kaynak : Chandra X-Ray Observatory