Karadelik kavramı herkesin olduğu gibi benim de fazlasıyla ilgimi çekmiştir. Bundan çok önce okuduğum bir kitapta galaksilerin ortalarında Güneş'in kütlesinin milyonlarca katı kütlede birer karadelik olduğunu; hatta bundan bi tane de kendi galaksimizde, Samanyolu'nda olduğunu öğrenmiştim. Beni daha da heyecanlandıran şey açık bir yaz gecesinde güney doğu yönünde Akrep Takım yıldızı(Sagittarius) yönüne baktığımda bir karadeliğe doğru bakıyor olacaktım.. Karl Jansky 1930'larda antenini göyüzüne çevirdiğinde kaydettiği gürültünün galaksimizin merkezinden geldiğini o an bilseydi belki de benzer heyecanı paylaşıyor olacaktık.
Max Planck Enstitüsü Dünya Dışı Fizik Bölümü bilimadamları karadelikler hakkında yeni bir keşif yaptılar. Bunun öncesinde ancak süperbilgisayarlarda modellenerek incelenen bir olayı, iki galaksi birleşmesi sonucu merkezdeki karadeliğin sistemin dışına fırlatılmasını gözlediler.
İki galaksi birleştiğinde galaksilerin dışına doğru ışık hızında kütle-çekim dalgaları yayınlanır. Çekim dalgalarının bir yönde yayınlanmasından ötürü karadelik tam ters yönde hareket edecektir, tıpkı bir tüfek ile ateş ettiğimizde ya da uyduların fırlatma ilkelerinde görüldüğü gibi. Karadelik galaksinin merkezinden bir miktar sürüklenir. Eğer bu sürüklenme hızı yeterince büyük ise karadelik galaksiden ayrılabilir.
Karadelik bilim adamlarının X-ışını incelemelerinde saniyede 2650km hızla giden gaz ışımasını farketmeleriyle bulundu. Bu gazlar karadeliğin çekim etkisiyle karadelikle beraber hareket ediyorlar. Karadeliğin etrafındaki gaz ışımasının yanında karadeliğin galaksiden ayrıldığı konumda da ayrılma hızından dolayı dar bir bantta gözlenen gaz uyarılmalarına rastlandı. Karadelikle beraber hareket eden gaz, karadeliği milyonlarca yıl "beslemeye" devam ediyor. Birleşme sırasında bu gaz X-Işınları yayınlıyor.
Yeni keşifle birlikte karadeliklerin geçekten de birleşebildikleri, bu birleşmelerin de bazen dışarıya karadelik fırlatılmasıyla sonuçlandığı gözlendi. Bu kavram teorik olarak sunulmuştu fakat gözlemsel olarak kanıtlanmamıştı. Keşifin bir diğer önemli sonucu ise merkezlerinde karadelik bulunmayan galaksilerin olabileceği; bunun yanında yıldızlar ve galaksiler arası boşukta yüzen karadeliklerin olabileceğinin doğrulanması. Bu sonuçlar galaksilerin oluşumlarıyla alakalı bir çok soru işaretini beraberinde getiriyor. Karadeliğe sahip olan ve olmayan galaksilerin evriminde ne gibi değişiklikler olmuştu? Evrenin ilk zamanlarında galaksilerle karadelikler bir arada mı oluşmuştu yoksa birbirlerinden ayrı ayrı olanları da var mıydı?Yapılan her yeni keşifle yepyeni sorular ortaya çıkıyor ve bilimin de en güzel özelliği bu. Daha fazlasını öğrenmek için bizleri daha da hırslandırıyor, gerçeğin yüzünü kolay kolay bize sunmuyor.
Yapılan araştırma ile ilgili resmi basın duyurusuna erişmek için tıklayınız.
Araştırma ile yayınlanan makaleye erişmek için tıklayınız.
Kaynaklar: Max Planc Institute MPE
0 yorum:
Yorum Gönder