Kayıp Beyaz Cücenin Peşinde

Geçtiğimiz hafta Hubble Haber Merkezi tarafıdan duyurulan araştırmada uzun süredir gözlenen bir gezegenimsi bulutsunun ortasında olması beklenen beyaz cüceye halen raslanılamadığı, bunun yerine araştırmacıların daha farklı bir teori geliştirildiği duyuruldu.

Dünya'dan 6500 ışık yılı uzaklıkta, güney yarım küreden gözlenebilen SuWt 2 adlı gezegenimsi bulutsu incelendiğinde neredeyse yatay düzlemde görünen halkalar rahatlıkla seçilebilirken ortasında olması beklenen beyaz cüce yıldız gözlenemiyordu. Bunun yerine, merkezde yapısı Güneş'e benzer ana kol yıldız çifti bulunuyor. Kendi etraflarında yaklaşık 5 günde dönen bu spektral A sınıfı yıldızlar Güneş'ten çok daha sıcaklar, fakat etraflarındaki halka nebulanın parlamasını sağlayabilecek kadar sıcak değil...

1995'de 1.5 metrelik teleskop ile Cerro Tololo Inter-American Gözlemevi'nden çekilen fotoğrafta bulutsunun ortasındaki parlak yıldız, iki yıldızdan oluşan bir sistem.

Uzay teleskobu Bilim Enstitütüsü'nden araştırmacılar yapılan detaylı fotometri ve spektroskopi çalışmaları ile yıldızların Güneş'ten daha büyük olduklarını, dolayısıyla anakol evrelerini yavaş yavaş tamamlayıp kırmızı dev evresine yaklaştıklarını gözlediler. Nebulanın ortasında beyaz cüce ararken bu yıldızlarla karşılaşmak araştırmacıların kafasını karıştırdı.

Bu durum için araştırmacıların öne sürdüğü teori şu : SuWt 2'nin merkezindeki yıldızlar zamanında üçlü bir yıldız olarak doğdular. A tipi yıldızlar birbirlerinin etrafında daha dar bir yörüngede dolanırken büyük kütleli yıldız daha uzakta bulunuyordu. Büyük kütleli yıldız çok daha hızlı büyüyerek diğer 2 yıldızı içine çekti. Büyük yıldızın yapısını bozan bu yıldızlar nedeniyle yıldızın dış katmanları dışarı fırlatıldı ve bugün gördüğümüz halka nebula oluştu. A tipi yıldızların birbirleri etrafında çok yavaş dönüyor olmaları da bu olaya bağlanıyor.

1- Yakın yörüngeli 2 beyaz A tipi yıldızı ve uzakta büyük kütleli yıldızı içeren üçlü sistem
2- Büyük kütleli yıldız daha hızlı gelişiyor ve büyük kırmızı dev oluyor
3- İkili sistem kırmızı dev tarafından yutuluyor
4- Yutulan ikili byük yıldızın kabuğunda düzensizlikler yaratıyor ve bir disk oluşturuyor
5- Diskin alt ve üstündeki loplar gezegenimsi nebulayı oluşturuyor, çekirdek ise çökerek sönük beyaz cüce oluşturuyor.

Patlayan yıldız sonucu oluşan mor ötesi fışkırmanın etraftaki halkayı parlattığı düşünülüyor. Yıldızın çok büyük kütleli bir çekirdeğe sahip olması sebebiyle de patlama ile ortaya çıkan beyaz cücenin hızla parlaklığını ve enerjisini yitirdiği, böylece çok sönük olduğu belirtildi..

Kaynak : Hubble Haber Merkezi