Yakınlardan bir supernova

Yakınlardan derken mesafe olarak değil aslında.. Samanyolu galaksimizde bundan 1000 yıl önce patladığı belirlenen ve bu güne kadarki araştırmalarda çeşitli sebeplerle göz ardı edilen bir supernova keşfedildi : G350.1-0.3. Keşfedilen supernovanın hem çok genç olması hem de çok parlak olması supernovaların doğasını incelemek için büyük fırsat yaratıyor.

G350.1-0.3 supernovası(solda) ve ona eşlik eden nötron yıldızı(sağda) (Kaynak ESA)

Supernovalar büyük kütleli yıldızların kütlelerinin çözmesi ve dış katmanlarını uzaya püskürtmeleriyle oluşan gök olayları. Bu patlamalardan sonra geri kalan supernova kalıntıları yüksek yoğunlukta X-ışını ve radyo ışınları yayarlar. 1980 yılında astronomlar supernovanın ilk fotoğrafını çektiklerinde düzensiz bulut örgüleri ile karşılaşmışlar, kalıntının bu düzensiz yapısı ve kullanılan dedektörlerin yeteri kadar hassas olmaması sebebiyle arka planda bir galaksi olabileceğini düşünmüşler.

Sydney Üniversitesi'nden araştırma ekibi teleskopları aynı cisme yönlendirene kadar supernova bir şekilde göz ardı edilmiş. Araştırmacılar yüksek hassslıktaki XMM-Newton teleskobunu cisme yönlendirdiklerinde, düzensiz yapısına rağmen bunun bir supernova kalıntısı olduğunu keşfettiler. Hem de galaksimizdeki en genç ve en parlak supernovalardan biri...

XMM-Newton teleskobunun hayali çizimi(Kaynak ESA)

Supernovanın düzensiz şeklini açıklamak için aynı yönde Dünya'dan 1500 ışık yılı uzaklıktaki gaz bulutunu incelemişler ve bu bulutun supernovanın halka ya da boloncuk şeklinde yayılmasını engellediğini görmüşlerdir.

G350.1-0.3 astronomik ölçekle bakıldğında, alışılandan çok küçük bir supernova. Genişliği sadece 8 ışık yılı.. Çok genç olması sebebiyle de yıldız patlamaları sonucu etrafa saçılan ağır elementler üzerinde çalışmak için araştırmacılara bir çok ipucu sağlıyor. Yıldızlar patladıklarında etraflarına ağır elementler saçarlar ve bu elementler ileride yıldız ve gezegen oluşumları için birer hammadde özelliği taşırlar. Ayrıca etrafa saçılan ağır elementlerin özellikleri incelenerek patlayan yıldızın cinsi hakkında da bilgi sahibi olunabilir.

Galaksilerde 100 yılda ortalama 3 supernova patlaması görülüyor fakat Samanyolu sanki bu kurala uymuyor. Cassiopea A'dan bu yana sessizliği geçen ay açıklanan 140 yıl önce patladığı belirlenen G1.9+0.3 bozmuştu. Galaksi düzleminde yoğun gaz ve toz örtüsünün, yıldızlar arası maddenin patlamalar sonucu oluşan ışınımları engellediği düşünülüyor. Bulunan her genç süpernova, bu devasa patlamaların ve ilişkili yıldızıların incelenmesi için yeni veriler sunuyor..

Kaynak : ESA