Bir Kümede Farklı Yaşlarda Yıldızlar!

Açık ve kapalı yıldız kümelerindeki yıldızların belirli bir yıldızlar arası gaz ve toz bulutlarından aynı anda oluştukları biliniyor. Benzer maddeden oluştuklarından dolayı bu yıldızların özellikleri de birbirine benzer oluyor. Oluşulan maddedeki yerel yoğunlaşmalar nedeniyle yıldızlar büyüklük olarak birbirinden farklı olabiliyor. Hubble Haber Merkezinin son duyurusunda yer verilen NGC 6791 açık yıldız kümesinde ise farklı yaşlarda üç farklı yıldız topluluğuna rastlandı. Bulgular açık kümelerdeki yıldız oluşumu hakkında teorileri zorlar nitelikte..

Soldaki fotoğraf NGC6791'in yerden alınmış görüntüsü. Sağ üstteki görüntü Hubble ACS ile alınmış daha derin görüntü. Sağ alttaki fotoğrafta genç oludğu düşünülen beyaz cüceler mavi ile yaşlılar kırmızı ile işaretlenmiş. (Kaynak : Hubble)

Hubble Uzay Teleskobu'nun ACS(Advanced Camera Survey) ile çekilen detaylı fotoğraflarda kümede hareketli dönemlerini tamamlamış beyaz cüceler incelendi. Bu beyaz cücelerden bir kısmının 6 milyar, bir kısmı da 4 milyar yaşında olduğu saptandı. İşin ilginç yanı, kümenin geri kalan diğer yıldızların ise 8 milyar yaşında oldukları biliniyor. Yıldızların yaşları konusundaki bu farklılık beyaz cüce oluşumu teorileri konusunda hatalar olup olmadığına dair kafalarda soru işaretleri oluşturuyor.

Aynı yaşta olması gerekirken birbirinden farklı görünen beyaz cüce yıldızlar detaylı olarak incelendiğinde aradaki farkın genç görünen yıldızların diğerlerinden farklı olarak çift yıldız sistemleri olmasından kaynaklandığı tahmin ediliyor. Kümenin uzaklığı ve kameranın çözünürlüğü sebebiyle astronomlar bu yıldızları tek yıldız olarak gözlemişlerdi. NGC 6791'deki yıldızlar arasında çift yıldızlara çok sık rastlanıyor fakat çift sistemler beyaz cüceler arasında ilk kez gözleniyorlar.

Araştırmacılar bu bulgu ile beyaz cüceler arasındaki görünen yaş farklılığı sorununu çözdüler gibi görünüyor fakat diğer yıldızlar ile aralarındaki 2 milyar yıllık farkı açıklayamıyorlar. Bunun için de beyaz cücelerin evrimini yavaşlatan bir işleyiş mekanizması bulmanın peşindeler.

Beyaz cüceler aktif yıldızların yakıtlarını tüketmelerinin ardından geçirdikleri evrede oluşuyorlar. Yakacak maddeleri kalmadığından milyonlarca yıl boyunca soğuyarak az da olsa ışıma yapmaya devam ediyorlar. Beyaz cüceler yıldız kümelerinde ilk yıldızların kalıntıları olduklarından yaş belirlemelerinde sıklıkla başvurulan kaynaklardan birini oluşturuyorlar.

Çalgı(Lyrae) takım yıldızındaki NGC 6791 bize en uzak ve en yaşlı açık yıldız kümelerindne birisi. İçerdiği 10 000'e yakın yıldız ile en kalabalık yıldız kümelerinden birini oluşturuyor.

NGC 6791'in konumunu detaylı olarak gösteren bir fotoğraf (Kaynak : NASA, ESA, A. Fujii, and Z. Levay (STScI) )

Konu ile ilgili sunulan iki akademik makaleye burdan erişebilirsiniz.

Basın duyurusunun orjinal haline erişmek için tıklayınız.