GLAST (Gamma-Ray Large Area Space Telescope) adıyla 11 Temmuz 2008'de fırlatılan gama ışını teleskobu geçen gün yapılan açıklamaya göre ünlü yüksek enerji fizikçisi Enrico Fermi'nin onuruna "Fermi Gamma-ray Space Telescope"(FGST) olarak isimlendirildi. Prof. Enrico Fermi (1901-1954) kozmik parçacıkların yüksek enerjilere hızlandırlabileceklerini ilk öneren ve bu konuda bir çok aydınlatıcı çalışmada bulunmuş nobelli bir fizikçi.
Fermi Teleskobunun yeni logosuGLAST ismine uzun süredir alışmıştık aslında; FGST okunuş olarak da yerleşmesi biraz zaman alacak gibi duruyor. FGST yerine Fermi teleskobu olarak dilimize yerleşecektir diye düşünüyorum.
Bu haberin yanında çok daha etkileyici bir duyuru daha vardı. Uzun süredir teleskobun ilk ışığı alıp oluşturmaya çalıştığı tüm gökyüzünün gama ışını haritası yayınlandı. Bundan önceki teleskopların yıllar boyunca başardığını Fermi teleskobu LAT(Large Area Telescope) enstrumanı ile sadece 95 saatte elde etti. Bu sonuç gelecekte alınacak sonuçlar konusunda herkesi heyecanlandırıyor.
Resmin büyük hali için tıklayınız.(Kaynak NASA)
Bütün gökyüzünü gösteren haritada Samanyolu eksenindeki gaz ve toz bulutlarının, kozmik ışınlar adı verilen hızlandırılmış çekirdeklerle çarpışmaları sonucu oluşan gama ışını tayfında parlamaları görülüyor. Ünlü Yengeç(Crab) bulutsusu ve Vela pulsarı bu dalgaboylarında oldukça parlaklar. Bu yüksek hızlarda dönen nötron yıldızları(pulsar) ilk olarak yayınladıkları radyo ışınımları sayesinde keşfedilmişlerdi. Görüntüdeki üçüncü pulsar İkizler takım yıldızındaki Geminga pulsarı. Bu pulsar Vela'nın aksine radyo kaynağı değil; bunun öncesinde bir gama ışını teleskobu tarafından keşfedilmişti. Fermi Teleskobu bunun gibi bir çok radyo kaynağı olmayan pulsarlar keşfetmeye hazırlanıyor.
LAT'ın aldığı görüntüdeki dördüncü parlak bölge ise bizlerden çok uzaklarda, 7.1 milyar ışık yılı uzakta bulunuyor. Bahsedilen gökcismi 3C 454.3 olarak adlandırılan aktif galaksi türlerinden biri olan bir blazar. Bu gökcismini bu kadar parlak yapan parlama fazına geçiyor olması.
LAT gökyüzünün tamamını üç saatte bir tarıyor. Teleskobun ilk bir yıllık görev süresinde bu sürekli devam edecek. Bu çalışma modu araştırmacıların gökyüzünde sürekli değişen kaynakları detaylı inceleyebilmelerini sağlayacak. LAT enstrumanı 20MeV(milyon elektron volt) ile 300 GeV(milyar elektron volt) enerji aralığındaki fotonları yakalayabiliyor.
Fermi Teleskobunun diğer enstrumanı GBM, çalışmaya başladığından beri 31 gama ışını patlaması(GRB) yakaladı. Bu yüksek enerjili olaylar yıldız patlamaları ve iki nötron yıldızının birleşmesi sonucu gerçekleşiyor. GBM LAT'ın duyarlı olduğu enerji aralığındna daha düşük bir aralıkta çalışıyor(8000 eV'dan 30 MeV'a kadar). Her iki enstruman ile gözlenecek patlamalar bu gizemli olayların ardındaki sır perdesini yavaş yavaş aralayacak..
Enrico Fermi'nin biyogrorifisini okumak için tıklayınız.
Fermi Teleskobunun ilk ışığı ile ilgili telekonferansa erişmek için tıklayınız (mp3, 7Mb)
Kaynak : NASA Basın Duyurusu
LAT'ın aldığı görüntüdeki dördüncü parlak bölge ise bizlerden çok uzaklarda, 7.1 milyar ışık yılı uzakta bulunuyor. Bahsedilen gökcismi 3C 454.3 olarak adlandırılan aktif galaksi türlerinden biri olan bir blazar. Bu gökcismini bu kadar parlak yapan parlama fazına geçiyor olması.
LAT gökyüzünün tamamını üç saatte bir tarıyor. Teleskobun ilk bir yıllık görev süresinde bu sürekli devam edecek. Bu çalışma modu araştırmacıların gökyüzünde sürekli değişen kaynakları detaylı inceleyebilmelerini sağlayacak. LAT enstrumanı 20MeV(milyon elektron volt) ile 300 GeV(milyar elektron volt) enerji aralığındaki fotonları yakalayabiliyor.
Fermi Teleskobunun diğer enstrumanı GBM, çalışmaya başladığından beri 31 gama ışını patlaması(GRB) yakaladı. Bu yüksek enerjili olaylar yıldız patlamaları ve iki nötron yıldızının birleşmesi sonucu gerçekleşiyor. GBM LAT'ın duyarlı olduğu enerji aralığındna daha düşük bir aralıkta çalışıyor(8000 eV'dan 30 MeV'a kadar). Her iki enstruman ile gözlenecek patlamalar bu gizemli olayların ardındaki sır perdesini yavaş yavaş aralayacak..
Enrico Fermi'nin biyogrorifisini okumak için tıklayınız.
Fermi Teleskobunun ilk ışığı ile ilgili telekonferansa erişmek için tıklayınız (mp3, 7Mb)
Kaynak : NASA Basın Duyurusu
0 yorum:
Yorum Gönder