Merkezdeki Galaksilerde Küresel Küme Bolluğu

Küresel yıldız kümeleri, evrenin yüz binlerce yıldızdan oluşan belki de en yaşlı üyeleri... Samanyolu dışında yapılan araştırmalarla bu kümelerin daha çok yoğun bölgelerde oluştukları ortaya çıkarıldı.

Astronomlar Hubble Uzay Teleskobu'nu kullanarak Dünya'ya en yakın (54 milyon ışık yılı) galaksi kümesi olan Virgo galaksi kümesindeki 11.000 küresel kümeyi incelediler. Bu kümelerin çoğu 5 milyar yaşındalar ve ACS(Advanced Camera for Surveys) kamerası 100 galaksi içerisinden bu kümeleri seçmeyi başardı.

Astronomlar uzun süredir galaksi kümesinin merkezindeki devasa eliptik galaksi M87'nin tahmin edilenden daha fazla küresel kümeye sahip olduğunu biliyorlardı, fakat bunun nedeni bilinmiyordu. Araştırmacılardan Patrick Cote,"Küme oluşumlarının etkinliği genel olarak çevre şartlarına fazlasıyla bağlı. Merkeze yakın cüce galaksiler dahi merkeze uzaklardan daha fazla küresel kümeye sahipler." diyor.

Virgo galaksi kümesi merkezindeki dominant galaksi M87 13000 küresel yıldız kümesine ev sahipliği yapıyor. Resimde görülen mavi jet ise galaksi merkezindeki karadeliğin etrafına biriktirdiği maddeler sonucu fırlattığı yüksek enerjili maddeler

Galaksi merkezinden 3 milyon ışık yılı çapında bölgedeki cüce galaksilerde bir düzine küresel kümeden 2-3 düzine küresel kümeye kadar gözlendiği açıklanıyor. Fakat bu rakamlar galaksilerin kütlelerine bakıldığında beklenmedik bir durum oluşturuyor. Bunun yanında galaksi kümesinin dışındaki cüce galaksilerde küresel kümelere çok nadir rastlanıyor.

M87'den 130 000 ışık yılı uzaklıkta küresel küme sayısı gittikçe azalıyor. Bunu da M87'nin kendisine fazla yaklaşan cücelerden küresel kümeleri çalmasıyla açıklıyorlar. Bu cüce galaksiler M87'nin büyümesine bir nevi katkıda bulunuyorlar.

Hubble'ın yüksek çözünürlüklü kameraları, yerden bulanık olarak gözlenen galaksilerdeki küresel küme oluşumlarını dahi gözleyebiliyor. Çalışmada görüş alanındaki küresel kümelerin %90'a yakını gözlenebildiği belirtiliyor.

M87 ve Virgo galaksi kümesinin diğer üyeleri

M87'nin bahsedilen küresel kümeleri çaldığına dair kanıt ise galaksideki demir gibi metaller bakımından fakir olan küme sayısının, zengin olan kümelere oranla 3 kat daha fazla olmasından geliyor. Bu metal fakiri yıldız kümelerinin etraftaki yine metal fakiri cüce galaksilerden alındığı düşünülüyor.

Virgo galaksi kümesinin merkezinde yıldız oluşumları diğer tüm bölgelerden çok daha hızlı gerçekleşiyor. Bu hızlı yıldız oluşumunu merkezdeki karanlık maddenin kütle çekimsel çöküşü ile de ilişkilendirilebileceğini söyleyen araştırmacılar bahsedilen küresel kümelerin Virgo galaksi kümesinin ilk zamanlarında oluştuğunu belirtiyorlar.

Virgo galaksi kümesini teleskobunuzla gözlemek isterseniz bakmanız gereken yer yukarıda

Çalışmanın sonuçları The Astrophysical Journal'ın 1 Temmuz sayısında yayınlandı.

Bilimsel makaleye erişmek için tıklayınız (Eric W. Peng et al.)

Kaynak : HubbleSite