Arşivlerde Saklı Ötegezegenler

Güneş Sistemi dışı gezegenler(ötegezegen) günümüzün en popüler konuları oldu. 90'lı yılların başından itibaren yapılan ilk keşiflerin ardından geçtiğimiz yıl doğrudan görüntüleme ile alınan ilk ötegezegen görüntüleri, astronomide heyecan verici bir zamanda yaşıdğımızın bir başka kanıtını gözler önüne seriyor. Yörüngesinde hareket ederken yıldızının önünden geçip ışığını azaltması veya yıldızının hareketinde oluşturduğu ufak salınımlar sonucu keşfedilen ötegezegenleri artık doğrudan fotoğraflayabiliyoruz. Dünya dışı yaşam konularında bir çok ufuk açıcı bakış açısına sahip Carl Sagan'ın hala yaşıyor olup bu gelişmeleri görebilseydi ne kadar heyecanlanabileceğini hayal bile edemiyorum..

Bu konuda yeni bir heyecan verici gelişme daha yaşanıyor : Aslında ötegezegenlerin görüntülerinin Hubble'ın arşivindeki verilerde saklı olduğu ortaya çıkarıldı. Yeni bir yöntem aracılığıyla bu verilerde saklı ötegezegen görüntülerinden biri açığa çıkarıldı. Hem de 1998'de alınan bir görüntüden...

Hubble'ın 11 yıl önce elde ettiği verilerden HR 8799 adlı yıldızın çevresindeki ötegezegen görüntüsü ortaya çıkarıldı (Kaynak : NASA/HST)

Dünya'dan 140 ışık yılı uzaklıkta HR 8799 adlı yıldız etrafında üçlü gaz devi gezegen sistemi geçtiğimiz yıl Keck ve Gemini teleskopları kullanılarak ilk defa görüntülenmişti. Astronomlar bu yıldızdan alınan eski görüntüleri inceleyerek acaba eski görüntülerde de bu gezegenlerden herhangi birine rastlanıp rastlanamayacağını merak ediyorlardı. Yapılan inceleme sonucunda eski verilerde üç gezegenden en dıştakinin görüntüsü ortaya çıkarıldı. Yıldız 1998 yılında Hubble tarafından gözlenmişti ve o zaman etrafındaki gezegen sistemi hakkında bir bilgi yoktu. Zamanında yanlız bir yıldız olduğu sanılan HR 8799, aslında üç gezegene ev sahipliği yapıyordu.

2008'de Keck ve Gemini teleskoplarıyla elde edilen HR8799 etrafındaki üç gaz devi ötegezegenin görüntüsü

Bunu ortaya çıkarmak için araştırmacılar eski görüntülerde yıldızın parlaklığının etkisini azaltmak için yıldızı karartarak etrafındaki yapılardan gelen kızılötesine yakın dalga boylarında ışınım yapan cisimleri gözlediler. Bunun sonucunda HR 8799 etrafındaki 2008'de keşfedilen üç gaz devinden en dış yörüngeye sahip olan ötegezegen ortaya çıktı. Diğer ikisi yıldıza çok yakın olduğundan görüntüde belli olmuyor.

Bu keşif bize aslında ilk görüntülemeleri bundan yıllarca önce yaptığımızı fakat bunun farkında olmadığımızı işaret ediyor. Hubble'ın yıllardır topladığı verileri bu yeni tekniklerle inceleyerek daha bir çok ötegezegen görüntüsüne ulaşmak işten bile değil. Önümüzdeki günlerde bu görüntülerin haberlerini duyacağımıza hiç kuşkum yok.

Kaynak : UniverseToday