Galaksiler evrenin büyük ölçekte yapıtaşlarıdır ve herbiri yüz milyara yakın yıldıza ev sahipliği yapar. Biz de yaklaşık 400 milyar yıldız içeren Samanyolu galaksisi içinde bulunuyoruz. Fakat ilginç olan her galaksi bizimki gibi dengeli ve düzenli bir hayat sürmüyor.Galaksilerin evrimi incelendiğinde bir çoğunun hayatlarının bir bölümünde başka bir galaksi ile etkileştiği, ya da sansasyonel bir deyişle çarpıştığı gözleniyor. Yüz milyarlarca yıldızdan bahsettiğimizde ortaya çıkan kütle çekimin gücünü bir düşünün! Bu yapılar birbirlerine yakın olduklarında bu kuvvet fazlasıyla hissediliyor ve bu dev yapıları birbirine doğru çekiyor. Fakat bu birbirine doğru çekim uzun süreden sonra görüşmüş iki arkadaşın buluşması gibi değil, ondan çok daha vahşi bir ortam oluşturuyor. Etkileşen galaksilerin şekilleri bozuluyor, yapılarındaki yıldızlar/yıldız kümeleri dışarı fırlatılabiliyor, yıldız oluşum reaksiyonları tetiklenebiliyor...
Tıpkı yukarıdaki fotoğrafta olduğu gibi. Dünya'dan 100 milyon ışık yılı uzaklıktaki Hickson Kompakt Galaksi kümesinin bu üç üyesi etkileşim halindeler. Sol üst ve sağ alttaki iki eliptik galaksiye karşı, ortadaki yapısı bozulmuş spiral galaksi oldukça savunmasız görünüyor. Sağ alttaki eliptik galaksinin kütle çekimi etkisiyle spiral galaksideki gaz ve toz oluşumları filamentler şeklinde etrafa saçılmış (kahverengi yapılar) Bu etkileşim spiral galakside yeni yıldız doğumlarını tetikleyecek. Bu galaksi sistemindeki bir gezegende yaşayan astronomlar çok şanslılar; çünkü önümüzdeki bir kaç milyon yıl boyunca gökyüzünde muhteşem bir hareketlilik izliyor olacaklar. Ayrıca bir süre sonra eliptik olanlar da birleşecekler ve Samanyolu'ndan çok daha büyük bir süper-galaksi oluşturacaklar.
Benim favori etkileşen galaksi fotoğrafım : Arp 148 . Geçtiğimiz sene Hubble tarafından yayınlanan bu fotoğraf çarpışma kelimesini sonuna kadar hak ediyorGalaksi çarpışmaları bizler için evrendeki en etkileyici görüntüleri oluşturuyorlar. Bu görüntülerin altında yatan mekanizmalar hala tam olarak anlaşılabilmiş değil. Fakat tahminlere göre galaksi çarpışmaları evrenin başlangıcından itibaren galaksilerin büyümesinde ve evrimleşmesine çok önemli bir role sahip.
Bizim galaksimizin dengeli ve düzenli bir hayata sahip olduğunu söyledik fakat biraz iyimser konuşmuş olabiliriz. Aslında 3 milyar yıl sonra Andromeda galaksisi ile Samanyolu'da etkileşime girecek, çarpışacak. Hatta çok yakınımızda (yaklaşık 160 000 ışık yılı) bulunan Macellan bulutları ile hali hazırda etkileşimde olduğumuzu iddia eden teoriler bile mevcut. Yani bu olaylar bizim için aslında pek yabancı bir durum değil, görünüşe göre evren için hiç değil!
Geçtiğimiz yıl Hubble'ın fırlatılışının 18. yıl dönümü anısına yayınlanan Etkileşen Galaksiler fotoğraf setini mutlaka incelemenizi tavsiye ederim.
Bunun yanında geçtiğimiz ay Hubble'ın meraklılardan bir hedef seçitirip bunu gözleyeceğini duyurmuştuk; oylamanın sonucunda etkileşen galaksi çifti Arp 274 seçildi. Hubble gözlemleri yaparak elde edeceği görüntüyü 2-5 Nisan arasında yayınlayacak. Merakla bekliyoruz...
Hubble tarafından gözlenmesi için seçilen Arp 274 etkileşen galaksi sistemi (Kaynak NASA)Kaynak : HubbleSite
0 yorum:
Yorum Gönder