Evrenin En Derin Görüntüsü

Ortaokul-lise yıllarımda Bilim ve Teknik dergisinden okuduğum ve anlamaya çalıştığım astronomi yazıları üzerine çok fazla kafa yorardım fakat genelde çoğu sonuçsuz olurdu. Bir yazıda ışığın sonlu bir hıza sahip olması nedeniyle evrende ne kadar uzağa bakarsak bir o kadar da geçmişe baktığımızı öğrendiğimde yaşadığım şaşkınlığı tarif edemem. Üzerinde biraz düşününce şöyle bir şey gelmişti aklıma : "Madem evrenin 13 milyar yıl gibi bir süre önceye dayanan bir başlangıcı var, ben de öyle derine bakarım ki Büyük Patlama'yı da görebilirim!!" Vay canına!! Düşüncesi bile heyecan veriyor...Bu gerçekten mümkün mü peki? Teknik birkaç sebepten dolayı malesef hayır(bu konuyu başka bir yazıya saklıyorum) fakat bu argümanın ilk başlangıca kadar olmasada Büyük Patlama'dan belirli bir zaman sonrasına kadar işe yarayacağını öğrenmiş bulunuyorum ve bilim insanları Hubble uzay teleskobunu kullanarak bu zamanı sürekli geriye çekmeye yani gittikçe evrenin daha genç halinin görüntüsünü elde etmeye çalışıyorlar. Hubble'ın son yayınladığı fotoğraf da evrenin daha sadece 600 milyon yaşındaki halini ortaya koyuyor... Bu görüntü şu ana kadar elde edilmiş en derin görüntü!


Yukarıda gördüğünüz fotoğraftaki her bir nokta içinde ortalama 400 milyar yıldız barındıran birer galaksi ve bu görüntü gökyüzünde Ay'ın kapladığı alanın sadece 15'te biri kadar büyüklükteki bir bölgeyi kapsıyor. Tek kelime ile muhteşem!

Bu görüntü geçtiğimiz aylarda teleskoba yeni yerleştirilen Wide Field Camera 3 ile kızılötesi bantta alınan bir görüntü. Normalde bu galaksileri görünür ışıkta(optik bantta) gözlememiz beklenirken evrenin genişlemesi sebebiyle galaksilerden çıkan ışığın yol boyunca dalga boyu uzamış ve kırmızı renge doğru, daha net bir şekilde belirtmek gerekirse yakın-kızılötesine kaymıştır. Bunu aşağıdaki şekil gibi düşünebilirsiniz:

Evren genişlediğinde ışığın dalga boyunun(iki ardışık tepe arasındaki uzaklık) arttığını gösteren bir çizim

Bu dalgaboyu uzamasını galaksiden gelen ışığı bir tayfçeker ile analiz ederek kolaylıkla gözleyebiliriz. Bunu beyaz ışığı pirizmadan geçirdiğimizde renklerine ayrılması gibi düşünebilirsiniz. Burada anahtar nokta, kaynağımız yıldızlar veya galaksiler olduğunda renklerine ayrılan bu ışık tayfını tamamen düzgün ve sürekli olarak değil, aralarında kesikli kesikli çizgilerle gözleriz. Bu çizgilerin herbiri ışıma yapan atomlarla ilgili olup herbirinin kesin bir konumu vardır. Evrenin genişleme etkisi bu çizgileri olmaları gerektiği konumdan alıp kırmızıya doğru kaymalarına neden olur (bknz : aşağıdaki resim). Bu nedenle Hubble'ın yayınladığı yukarıdaki görüntü ancak kızılötesi bir kamera ile elde edilebilir.

Hubble'ın yayınladığı görüntüdeki renklendirme de bazı renkler için "yapay renklendirme metodu"(false colour image) ile yapılmıştır. Görüntüdeki mavi renkler kısa, yeşil renkler orta ve kırmızılar ise uzun kızılötesine yakın(near infra-red) dalgaboyunu temsil ediyorlar.

Büyük Patlama'dan bu kadar kısa zaman sonrasının görüntüleri kozmoloji çalışmaları için altın değerinde denilebilir. Erken evrendeki galaksi ve yıldız oluşumları; bu galaksilerin birbirleriyle etkileşimleri en tartışmalı konular arasında geliyor. Hubble ile bu gözlemlerin yapılmasının ardından üç ay geçmesine rağmen daha şimdiden verileri kullanarak 12 tane makale yazıldı bile.

Bu çalışmalardan ve 2014'te Hubble'ın takipçisi olacak James Webb Teleskobu ile elde edilecek verilerden Büyük Patlama'nın görüntüsü olmasa da evrenin en derin bölgelerinin görüntüleri alınmaya devam edilecek...

Kaynak : Hubblesite