Teleskop ile bakmaktan en çok keyif aldığım cisimlerden, küresel yıldız kümeleri. Küçük bir teleskop ile daracık bir alana hapsolmuş yuvarlak bir bulut görünümündeyken, karanlık bir yerde büyük bir teleskoptan bakıldığında içindeki yıldızları az biraz çözebildiğiniz arı kovanı misali binlerce yıldıza ev sahipliği yapan gökcisimleri.. Ortalama 100 ışık yılı genişliğinde bir alana yüz binlerce hatta milyonlarca yıldız sıkıştırdığınızı hayal edin! Böyle bir kümede, (varsa) bir yıldızın etrafındaki gezegenden gece ve gündüz gökyüzünü görmeyi çok isterdim! Geçmişte internette böyle bir benzetime rastlamıştım ve GökGünce’de de bir yazıda kullanmıştım hatta:
Bugünkü bildiğimiz galaksilerden çok çok daha küçük olan fakat aynı sayıda yıldıza ev sahipliği yapan kompakt bir galaksiden ya da küresel bir yıldız kümesi içindeki bir gezegenden olası gökyüzü manzarası (Kaynak : HubbleSite)
Bulutsu'daki Günün Gökbilim Görüntüsü'nde bugün harika bir küresel yıldız kümesi fotoğrafı var. Zamanında, kuyruklu yıldız avcısı Charles Messier'in gözlemleri sırasında kuyruklu yıldızlarla karıştırmamak amacıyla gökyüzündeki soluk, geniş gökcisimlerini kaydettiği ünlü Messier Kataloğu'nda M72 olarak bilinen, Kova takımyıldızında bulunan bu küresel yıldız kümesi bizden 50 000 ışık yılı uzakta ve yaklaşık 100 000 yıldız içeriyor.
M72 Küresel Yıldız Kümesi ( Telif Hakkı: NASA /Hubble )
ESA/Hubble tarafından yayınlanan Haftanın Fotoğrafı'nda tesadüfen bugün başka bir küresel kümenin, M56'nın harika bir fotoğrafı yayınlandı. Bu fotoğraftaki yıldızlar diğerinden daha etkileyici görünüyor!
M56 Küresel Yıldız Kümesi ( Telif Hakkı: NASA /Hubble )
Küresel yıldız kümeleri barındırdıkları yaşlı yıldızlar ile birilikte galaksideki en yaşlı cisimlerden.. 13 milyar yıl olarak hesaplanan yaşları, zamanında evrenin yaşı hesaplarından dahi daha fazla çıkıyordu; haliyle bu da büyük bir problem oluşturuyordu.. Neyse ki problem evrenin yaşı hesaplamasında olduğundan, güncel haliyle 13.7 milyar olarak düzeltilince sorun da ortadan kalkmış oldu. Bu durumda bu yapıların galaksi oluşumunun ilk evrelerinde ortaya çıktığı, çoğunun da galaksinin halesi olarak adlandırılan sarmal kolların bulunduğu düzelemin üst kısmında olmasından dolayı galaksi etkileşimleri sırasında cüce galaksilerden "çalındığı" düşünülüyor..
Kısacası, gerek kaynakları gerekse de iç dinamikleriyle küresel yıldız kümeleri astrofizik anlamında oldukça ilgi çekici cisimler.. Etkileyici görüntüleri ile de derin uzay fotoğrafçılığının vazgeçilmez hedeflerinden biri.
2 yorum:
Elbette gelişmiş bir uzay teleskopunun çektiği görüntüleri görmek çok güzel. Ancak evinizdeki daha küçük bir teleskopla bu kümeleri ya da bulutsuları arayıp bulmak, onları izlemenin hazzı bambaşka.
Kesinlikle haklısınız Ümit Hocam. Bu cisimler oldukça sönük ve küçük bir teleskopta görüş alanı içinde oldukça küçük bir alan kapladıklarından bulmak için epey bir çaba göstermek gerekebiliyor fakat karşılığında alınan sonuç fazlasıyla tatmin edici oluyor!
Sadece teleskopla da değil aslında, karanlık bir gökyüzünde çoğu küresel yıldız kümesi dürbün ile dahi gözlenebiliyor.. Dürbünle görülebilecek hedefler için benim kullandığım aylık bir gökyüzü atlası var, internette düzenli olarak yayınlanıyor: http://www.skymaps.com/downloads.html
Bu harita sayesinde dürbünle görebilecğeim hedefleri baştan belirleyip, ancak teleskopla görülebilecek sönük cisimlerin peşinde bütün gece boyunca koşmamış oluyorum :)
Yorum Gönder