Bilim Tarihinde Bugün : Galileo'nun Jupiter Gözlemi

2013 yılının başı itibariyle GökGünce'nin Tumblr blogunda düzenli olarak 'Bilim Tarihinde Bugün' başlığı altında o güne dair önemli olayları kısaca paylaşıyorum. Bütün bir yıl boyunca sürdürmeyi planladığım bu projenin bugünkü ayağında Galileo'nun Jupiter'in uydularını ilk gözlemi vardı. Bu vesileyle buradan da bu yazı dizisinin duyurusunu yapayım. Tumblr'daki yazı ve görselleri aşağıda da paylaşıyorum:

Bilim tarihinde bugün (7 Ocak): Bilim tarihindeki en önemli köşetaşlarından birisi, Galileo’nun Jupiter’i ve çevresindeki uyduları ilk gözlemi.. 1609 yılının sonlarında Ay gözlemlerini tamamlayan Galileo 7 Ocak 1610’da teleskobunu Jupiter’e yönlendirdi ve gördüğü görüntüyü, Jupiter ve hemen yakınında gezegenin ekvator düzleminde sıralanmış üç ‘küçük yıldız’, günlüğüne kaydetti. Bir sonraki gece aynı gözlemi tekrarladığında Jupiter’in o dönemki ‘tersine hareketi’(doğudan batıya) sebebiyle yıldızları doğusunda kalmış bir şekilde gözlemeyi beklerken aynı yıldızlar bu sefer de batısında bulunuyordu! Yani Jupiter beklenenin tersine hareket ediyordu! Birkaç gün devam eden gözlemlerde üstelik bu yıldızların sayısı 4’e çıkmıştı! Galileo 15 Ocak’ta nihayet problemi çözmüştü; gördüğü bu yıldızlar arkaplanda birer ‘sabit yıldız’ değil Jupiter’in etrafında dolanan uydulardı! Bu keşfini aynı yılın Mart aynın ortalarında yayınladığı Sidereus Nuncius kitabında duyurdu.. Bu da, o dönemki Avrupa kozmografya düşüncesine hakim olan Dünya merkezli evren modelini ciddi anlamda sarsan bir keşif oldu..

Yukarıda Galileo’nun kendi gözlem defterlerinden bu olayın orjinal kayıtları bulunuyor. Konunun detayları için Galileo Project sayfası tam bir hazine..

Galileo’nun bu devrimsel gözlemlerinin 400. yılı tüm dünyada Dünya Astronomi Yılı olarak kutlandı(Türkiye Astronomi Derneği’nin 2009 Astronomi Yılı resmi internet sitesi).. 2009 yılı çerçevesinde amatör bir insiyatif olarak bizler de yapılan çeşitli eğitim çalışmalarına ‘Gökyüzü Gönüllüleri’ adlı grubumuzla destek vermiştik..Yaptığımız çalışmaları incelemek isteyenler olursa bu bağlantıdan yararlanabilirler.