Mart ayının kitapları

Kitap severler için bir tür sosyal medya ve kitap veritabanı olan Goodreads sayfasında kendi kendime bir 'meydan okuma' ile bu yıl 50 kitap okuyacağım sözünü verdim. İlk çeyrek itibariyle hedefimi tutturmuş olmanın verdiği güzel hislerle Mart ayında okuduklarımı buradan da kısaca paylaşmak istedim.

The Master Algorithm (Yazar: Pedro Domingos - Penguin Press) Yapay öğrenme ve yapay zeka çalışmaları hakkında yazılmış en kapsamlı popüler bilim kitaplarından biri The Master Algorithm. Yazarı konuyla akademik olarak uğraşan ve önde gelen araştırmacılardan biri. Kitapta farklı farklı yapay öğrenme yöntemlerini detaylıca ele alarak yazarın kendi iddia ettiği 'genel öğrenici' bir algoritma olan Master Algoritma'ya doğru giden yol anlatıyor. Henüz elimizde böyle bir genel öğrenici bir sistem olmasa da yapay öğrenme problemlerine farklı açılardan yaklaşan 'düşünce okullarının' karşılaştırmalı olarak bir arada sunumu ortaya etkileyici bir kitap çıkarmış. Konuya her ne kadar 'popüler' açıdan yaklaşıyor olsa da içeriğini sindirmenin kolay olduğunu iddia edemem; birçok algoritmanın anlatımını defalarca okumam gerekti. Kitabın sonundaki her bölümle ilgili kapsamlı referanslar ve kaynakça uzun zaman boyunca elimin altında bir başvuru kaynağı olarak kalacak. Kitap ayrıca çok yakın bir zamanda Türkçe'ye de çevrildi (Paloma Yay.).

Yürümenin Felsefesi (Yazar: Frederic Gros - Kolektif Kitap) Yürümenin Felsefesi Kolektif Kitap'ın yayın çizgisine tam yakışır, bir taraftan gerçek hayatla içli dışlı ama olayın düşünsel ve felsefi tarafından ödün vermeyen, çevirisi ile her zamanki gibi göz dolduran, tasarımı ile elinizde tuttuğunuzda dahi mutluluk hissi veren bir kitap; yürümenin felsefesine dair bir şaheser! Kendisi de bir felsefeci olan yazar Frédéric Gros, yürüme gibi günlük hayatın en temel ve kitapta da bahsettiği üzere 'tekdüze' davranışı üzerine sayfalarca fikirler, tarihsel kişilikler, bağlantılar ve renkli anekdotlar sunuyor. Tarihteki ünlü yürüyüşçülerden Nietzsche, Rousseau, Thoreau ve Emerson'ın yürümeye karşı yaklaşımlarını bizzat deneyimleri ve bunların üretme süreçlerine etkileri üzerinden etkili bir şekilde el alıyor. Doğada uzun soluluklu yürüyüşlerden, 'kafayı dağıtmak' için çıkılan yürüşlere, şehirde elleri cebinde sokaklarda başıboş dolaşmak olarak tarif edilebilecek 'fleaneur'lükten, Paris parklarında birbirine kur yapmak için eskiden çıkılan gezintilere türlü türlü açıdan bakan kısa denemeler yer alıyor kitapta. Yürümeye dair günlük hayat özelinde yada kültür tarihi bağlamında ne varsa her birini ince ince işlemiş yazar. Yürümeye övgülerle ve birbirinden güzel benzetmeler ve açıklamalarla bunca alışık olduğumuz bir hareketi yeniden önümüze koyan bu kitap, 'yerinde duramayanlar' için kesinlikle bir başucu kitabı.

Kör Baykuş (Yazar: Sadık Hidayet - Yapı Kredi Yay.) Kitap uzun zamandır okuduğum en kasvetli ve hayatı olumsuzlayan kitaptı herhalde. Klasik İran edebiyatının ustalarından gösterilen Sadık Hidayet'in en bilinen eseri Kör Baykuş. Sartre, Camus ve Sartre'da göremeyeceğiniz bir 'bunaltı' ve varoluşçu esintiler her satırında fazlasıyla hissediliyor. Yazarın hayatını göz önünüze aldığınızda böylesi bir eseri ortaya koymasının geri planını biraz daha iyi anlaşılıyor gibi geliyor. Bir dönemler 'pençesine'düştüğüm bu tarz kitapları okuduğum dönemleri hatırlatması anlamında ancak sevebildiğim bir okuma oldu, daha fazlası değil...

Benim Periyodik Tablom (Yazar: Oliver Sacks - Yapı Kredi Yay.) Kişiliği etkileyen uç psikolojik sorunlar üzerine hayatını vakfetmiş ve tüm bunları birbirinden güzel anlatılar şeklinde ömrü boyunca yayınlamış en sevdiğim yazarlardan biridir Oliver Sacks. Ele aldığı konuları çoğu zaman ağzım açık okur, dünya üzerinden insan deneyiminin sonsuz çeşitlilikte olduğunu düşünür dururum. Oliver Sacks'ın bu yazar kimliğinin yanında aynı zamanda karakterini en çok belirleyen yönlerinden biri de doğa bilimleri, özellikle kimya sevgisidir. Çocukluğundan itibaren kimya ve özellikle elementlerle kurduğu bağını, yine Yapı Kredi'den yayınlanmış 'Tungsten Dayı' eserinde ele almış, bitmez bilmez merakını bir eğrelti otu meraklısı amatör grubuyla Meksika'da çıktığı keşif gezisinin notlarını Oaxaca Günlüğü kitabında paylaşmıştı. Geçen yıl kanserden yitirdiğimiz bu müthiş insanın ölümünden önce kaleme aldığı son üç yazısını içeriyor 'Benim Periyodik Tablom'. Her biri birbirinden değerli, hayata, insanlara, bilime bir veda yazısı niteliğinde üç yazı. Oliver Sacks'ın okurlarına bıraktığı son hazine.

Prizma ve Sarkaç (Yazar: Peter P. Crease - Boğaziçi Üniversitesi Yayınları): Bilimde 'güzel' kavramını soyut ve teorik olanda değil de, elle tutulur ve deneysel olanda arayan sıradışı bir kitap Prizma ve Sarkaç. Bilim tarihinde, özellikle fizik alanında öne çıkan deneyleri içindeki karakterleri ile birlikte tarihsel olarak ele alan kitapta ayrıca ara bölümlerde çeşitli konularda bilim felsefesi tartışmalarına da kısa makaleler şeklinde yer verilmiş. Kitapta yer alan deneylerin her biri 'güzel' kavramı üzerinden değerlendirilip 'bir deneyi güzel yapan şey nedir?' sorusunun cevabı aranıyor. Kitaptan esinlenerek geçtiğimiz günlerde şu yazıyı da yazmıştım, ilginizi çekebilir: Bilimde 'güzellik' üzerine: Sarkaç ve Bilardo Topları

Something Incredibly Wonderful Happens: Frank Oppenheimer and his Astonishing Exploratorium (Yazar: K.C. Cole - Unv. Chicago Press) Bilimin topluma ulaştırılması konusunda günümüzde önemli bir rol oynayan 'bilim müzesi' konseptini ilk olarak hayata geçirenlerden biri, aynı zamanda Manhattan Atom Bombası projesinde ünlü kardeşi Robert Oppenheimer ile birlikte yer almış Frank Oppenheimer'ın detaylı bir portresi bu kitap. Kitabın ilk bölümünde Frank Oppenheimer'ın atom bombası ve fizikle ilişkisi detaylı olarak ele alınırken, ikinci bölümden itibaren San Francisco'da günümüzde dahi bilim müzeleri konusunda en önde yer alan ve devasa bir etkiye sahip Exploratarium'un kurulma aşamasından etkili bir müze haline gelişinin öyküsü yer alıyor. Yol boyunca Frank'ın bilime, bilmeye ve özellikle öğrenmeye dair tamamen kurcalama ve keşfetme üzerinden yaklaşımı birçok anekdotla anlatılıyor. Kitabın yazarı Frank'ın yanında uzun yıllar boyunca yer almış, Exploratarium projesinin de içerisinde bulunmuş bir kişi ve aktardıkları doğrudan birinci ağızdan. Kitap, bilimin etkili bir şekilde aktarılması ve çocuklardan yetişkinlere kadar günümüzde herkesin çoktan yitirdiği 'merak etme yeteneğini' tekrar kazandırılması anlamında birbirinden etkili yollar sunuyor.